Dị ứng mỹ phẩm hay tình trạng da kích ứng mỹ phẩm vốn rất thường gặp ở một số người có cơ địa dị ứng. Tùy vào mỗi người có thể xảy ra tình trạng dị nhẹ hoặc nghiêm trọng.
Các loại mỹ phẩm trang điểm như (mặt, mắt), kem dưỡng da, nước hoa, v.v… có thể gây dị ứng ở bất kể lứa tuổi nào. Dị ứng là trạng thái hệ miễn dịch phản ứng vượt quá so với những chất có thể không độc hại. Chất gây dị ứng có thể kích hoạt hệ miễn dịch giải phóng kháng thể và gây ra các triệu chứng dị ứng. Dị ứng này thường có biểu hiện như ngứa, phát ban đỏ trên da hoặc viêm da tiếp xúc.
1. Các chất gây dị ứng mỹ phẩm thường gặp
Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) tổng hợp danh sách các chất gây dị ứng mỹ phẩm phổ biến và phân thành 5 nhóm chính, đó là cao su tự nhiên (latex), nước hoa (hóa chất tạo mùi thơm), chất bảo quản, thuốc nhuộm và hóa chất tạo màu, kim loại (nickel, vàng).
2. Các dấu hiệu dễ nhận thấy của dị ứng mỹ phẩm.
Cơ chế
Mỹ phẩm là những chất được thoa lên bề mặt da (kem dưỡng ẩm và trang điểm), tóc (dầu gội và dầu xả) hoặc móng tay (sơn bóng và sơn mài) được thiết kế để tạm thời thay đổi ngoại hình của một người. Thành phần của mỹ phẩm thường là một hỗn hợp phức tạp của nước hoa, chất nhũ hóa, chất chống nắng, chất tạo màu, kim loại, chất béo và chất bảo quản nên được rửa trôi hoàn toàn sau khi sử dụng.
Cơ chế của mỹ phẩm gây dị ứng là có thể gây kích ứng da trực tiếp hoặc phản ứng dị ứng thông qua trung gian miễn dịch. Thông thường, kích ứng sẽ xảy ra lần đầu tiên một cá nhân sử dụng mỹ phẩm, trái ngược với phản ứng dị ứng là sẽ phải tiếp xúc nhiều lần. Một số người có làn da cực kỳ nhạy cảm sẽ thường không dung nạp với nhiều loại mỹ phẩm khác nhau.
Biểu hiện dị ứng
Tùy mỗi người, phản ứng dị ứng sẽ xảy ra với mức độ khác nhau, từ nhẹ như ngứa, phát ban, bong tróc da, đến nặng như sưng phù mặt, vùng mắt, mũi hoặc miệng bị kích ứng, thở khò khè và thậm chí bị sốc phản vệ.
Trong đó, sốc phản vệ là tình trạng dị ứng rất nguy hiểm, ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh với những biểu hiện như lờ đờ, choáng, khó thở, buồn nôn, nôn, không thể nuốt được, đau tức vùng ngực, mạch đập nhanh và yếu. Khi bị sốc phản vệ với những dấu hiệu này, hãy đưa người bệnh đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế gần nhất ngay lập tức.
Dị ứng mỹ phẩm không chỉ gây viêm da tiếp xúc mà còn có thể ảnh hưởng đến cơ quan hô hấp khi hít phải các thành phần tạo mùi thơm, đặc biệt ở những người mắc bệnh viêm mũi dị ứng, hen suyễn hoặc nhiễm virus gây nhiễm trùng đường hô hấp.
Với những trường hợp bị nhạy cảm với hóa chất tạo mùi, hoặc hương thơm có trong nước hoa, mỹ phẩm, thì dị ứng cũng có thể xảy ra khi hít phải với các triệu chứng như ho, nghẹt thở, thở khò khè, nghẹt mũi hoặc sổ mũi, đau đầu, đau tức vùng ngực. Khi gặp phải các triệu chứng nghi ngờ bị dị ứng, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia chăm sóc sức khỏe, vì mức độ nhạy cảm với chất gây dị ứng có thể tiến triển với mức độ nặng nếu để trong thời gian dài mà không có biện pháp phòng ngừa.
4. Cách điều trị dị ứng mỹ phẩm như thế nào?
Các trường hợp chỉ dị ứng mức độ nhẹ thường sẽ tự khỏi mà không cần điều trị miễn là người dùng nên tránh sản phẩm vi phạm.
Các phản ứng da nghiêm trọng hơn thường đáp ứng với điều trị bằng kem hydrocortisone 1% có thể mua mà không cần đơn thuốc. Nếu liệu pháp này không thành công, người bệnh cần phải đến gặp bác sĩ để được dùng steroid tại chỗ mạnh hơn.
Nếu nguồn gốc của dị ứng mỹ phẩm là một hóa chất gây kích ứng, việc tránh sử dụng chất đó, khi xuất hiện trong các sản phẩm khác, sẽ là điều cần thận trọng. Lúc này, dị ứng sẽ giảm nhanh chóng sau vài ngày. Bác sĩ da liễu có thể xác định thành phần nào trên nhãn mỹ phẩm có thể gây ra vấn đề này.
Nếu phản ứng là do dị ứng với một thành phần được ghi lại bằng thử nghiệm miếng dán, cần tránh thành phần cụ thể đó bằng cách đọc kỹ nhãn mỹ phẩm. Đôi khi điều này có thể là một thách thức, vì một số chất phụ gia trong các sản phẩm làm đẹp có thể có một số tên thương hiệu. Mặc dù phản ứng dị ứng tức thì với hóa chất sẽ hết trong vòng vài tuần, khuynh hướng phản ứng khi tiếp xúc lại là không thể loại bỏ vĩnh viễn.
5. Làm cách nào để ngăn ngừa dị ứng mỹ phẩm?
Cách tốt nhất để tránh dị ứng mỹ phẩm là tránh hoàn toàn mỹ phẩm. Tuy nhiên, điều này là không thực tế, sử dụng mỹ phẩm với các thành phần tối thiểu nguy cơ gây dị ứng có thể là cách hữu ích nhất.
Dị ứng với các sản phẩm trang điểm rất khó ngăn ngừa, vì thế để hạn chế tối đa tình trạng này, trước khi sử dụng mỹ phẩm bạn nên đọc kỹ bảng thành phần, chọn mua sản phẩm tại những thương hiệu uy tín. Để chắc chắn hơn, bạn có thể thử 1 chút ra phần cổ tay để xem phản ứng và sau đó có thể dùng.
Bên cạnh đó, để chắc chắn dị ứng không gây ảnh hưởng đến sức khỏe và thẩm mỹ, bạn nên tới các cơ sở y tế để được bác sĩ kiểm tra và có những chỉ định phù hợp.
6. Các xét nghiệm kiểm tra dị ứng mỹ phẩm
Thực tế không cần phải đợi đến khi xuất hiện triệu chứng mới biết có bị dị ứng mỹ phẩm hay không. Người tiêu dùng có thể thử và tìm hiểu xem bản thân bị dị ứng với chất gì bằng một số xét nghiệm kiểm tra. Biết chính xác chất gây dị ứng sẽ giúp tránh tiếp xúc với chất đó.
Nếu mỹ phẩm được coi là nguyên nhân tiềm ẩn gây ra phản ứng trên da, bệnh nhân có thể thực hiện thử nghiệm “sử dụng” trong ba hoặc bốn ngày bằng cách thoa liên tục chất đó lên cùng một vị trí trên da cẳng tay. Nếu phản ứng xuất hiện, bác sĩ có thể thực hiện thêm các loại xét nghiệm dị ứng để xác định danh tính chính xác của chất vi phạm trong hỗn hợp mỹ phẩm.
Sau đó, người bệnh sẽ được hướng dẫn có thể tránh các sản phẩm cũng như tránh tiếp xúc thêm với thành phần gây dị ứng tương tự trong các sản phẩm mỹ phẩm khác. Bên cạnh đó, có một số bệnh ngoài da thông thường cũng có thể dễ bị nhầm lẫn với tình trạng dị ứng nổi mề đay. Cách tốt nhất để phân biệt chúng là tránh sử dụng mỹ phẩm cụ thể được đề cập trong hai hoặc ba tuần. Nếu phát ban biến mất và sau đó tái phát khi sử dụng lại mỹ phẩm một lần nữa, rất có thể vấn đề là do mỹ phẩm. Mặt khác, nếu phát ban vẫn còn thì có thể là do một bệnh ngoài da như viêm da tiết bã, viêm da dị ứng hoặc một số vấn đề khác.
Có nhiều hóa chất gây dị ứng có trong các loại mỹ phẩm trang điểm và chăm sóc cá nhân, với các triệu chứng dị ứng có thể kể đến như nổi mẩn đỏ, phát ban, sưng tấy, viêm da, … Để tránh bị dị ứng mỹ phẩm, người tiêu dùng nên đọc kỹ danh sách thành phần và hạn chế tiếp xúc với chất có thể gây dị ứng.
